22 listopada 2019 20:11
Młodzież z Zespołu Szkół nr 1 im. Jana Pawła II w Markach wraz z Panią Anną Drogosz - nauczycielką historii i prowadzącym wykłady Zbigniewem Paciorkiem
Realizując harmonogram działań dotyczących zadania publicznego p.t.: "Wycieczka Rowerowa Szlakiem Mareckich Kapliczek" oraz przeprowadzenie wykładów-prelekcji wśród mareckich placówek oświatowych na temat historii Marek, w dniu 14 listopada 2019 r. w perełce mareckiej architektury, zabytkowym pałacyku braci Briggsów odbyły się dwie prelekcje na temat "Spotkania z mareckimi zabytkami". Tym razem tematem multimedialnej prelekcji był właśnie Pałacyk Briggsów.
W spotkaniu podzielonym na dwie godziny udział wzięły klasy pierwsze tutejszego Liceum Ogólnokształcącego wraz nauczycielem historii tej placówki mgr Anną Drogosz.
Młodzież z Zespołu Szkół nr 1 im. Jana Pawła II w Markach wraz z Panią Anną Drogosz - nauczycielką historii i prowadzącym wykłady Zbigniewem Paciorkiem
Spotkanie dot. historii zabytkowego pałacyku podzielone była na dwa etapy. Najpierw uczniowie w sali lekcyjnej przysłuchiwali się informacjom wygłaszanym ze strony prowadzącego zajęcia, a później udaliśmy się na zewnątrz pałacyku żeby pokazać niektóre jego charakterystyczne detale architektoniczne. To właśnie podczas tegoż spaceru miało miejsce ciekawe wydarzenie.
Otóż na pytanie prowadzącego zajęcia o przeznaczenie tajemniczych, kilku metalowych, solidnie wykonanych kół, (każde o grubości 2 cm i średnicy ok. 10 cm) wmurowanych w ściany pałacyku - jeden z chłopców bezbłędnie odpowiedział, że służyły one do uwiązywania koni, którymi przyjeżdżano na teren pałacyku. Drugi z chłopców zareagował: ależ proszę pana takie metalowe kółko znajduje się też wewnątrz naszej szkoły, jak się schodzi do szatni. Nie mogłem w to uwierzyć. Ale chłopak nie dał za wygraną i zaprowadził mnie tam wraz z grupą młodzieży. I miał rację. Piękne metalowe kółko, (zresztą bardzo ładnie się prezentuje tuż przy schodach prowadzących do szatni). Szybko pojęliśmy, że w tym właśnie miejscu, znajduje się zewnętrzna ściana pałacyku od strony północnej, a miejsce prowadzące do szatni i sal lekcyjnych to późniejsza przybudówka z lat 60 XX stulecia.
Koło do uwiązywania koni na fasadzie Pałacyku Briggsów w Markach
Podstawowe informacje dotyczące historii pałacyku Briggsów
Budowa fabryki przędzalniczej spowodowała, że Marki w czasie kilku lat przeistoczyły się z sennej, podwarszawskiej miejscowości o charakterze wiejskim i liczącą niespełna 1000 mieszkańców, w tętniącą życiem osadą fabryczną ze szkołą początkową, czteroklasową, domami dla robotników fabrycznych, ochronką dla dzieci.
Początki budowy pałacyku związane są z rodziną Briggsów mającą swoje korzenie w przemysłowym Bradford w północnej Anglii. Rodzina ta posiadająca znaczne kapitały zainwestowała w właśnie w Markach, budując w 1883 r. fabrykę przędzalniczą największą w tym czasie w Królestwie Polskim na wschód od Wisły [1].
Wraz z budową poszczególnych zabudowań fabrycznych powstawał i pałacyk, okazała rezydencja przypominająca styl eklektyczny oraz nawiązująca do architektury neokolonialnej Anglii. Ta perełka mareckiej architektury już od przeszło 130 lat jest świadkiem wielu historycznych wydarzeń jakie rozgrywały się w Markach oraz w samym pałacyku.
Pałacyk Briggsów w Markach
Projektantem tej rodowej rezydencji rodziny Briggsów, a później jej spadkobierców Whiteheadów był zanany i ceniony lecz przedwcześnie zmarły warszawski architekt Antoni Beill [2].
Pałacyk zbudowano na skraju założonego w stylu angielskim parku, nieopodal przypływającej rzeczki Długiej.
Pałacyku Briggsów w Markach. Zdjęcie z lotu ptaka
Rezydencja ma dwa piętra i mieszkalne poddasze. Elewację wykonano z białej klinkierowej cegły (pochodzącej zapewne z cegielni Kazimierza Granzowa [3]), harmonizującej z tynkowanymi również na biało oprawami dosyć szerokich weneckich okien. Angielski styl rezydencji podkreśla usytuowany od strony południowej budowli gdzie znajduje się front pałacyku - parterowy wykusz.
Zwraca uwagę sztukatorska dekoracja szczytów pałacyku w postaci gryfów. Funkcję oranżerii pełniła ażurowa weranda, wykonana z żeliwa w połączeniu ze szkłem. We wnętrzu pałacyku - w holu - przyciągają wzrok dobrze zachowane, prowadzące na dalsze piętra drewniane (dębowe) schody oraz wykonana w ciemnym drewnie stolarka.
Gryfy na fasadzie Pałacyku Briggsów w Markach
Rezydencja rodowa Briggsów a później Whiteheadów była świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych związanych z dziejami nie tylko Marek ale i Polski, Europy i Świata.
Jednymi z pierwszych mieszkańców pałacyku byli: Flora Amalia z Granzowów Briggs, która w 1893 r. poślubiła Johna Briggsa. Zamieszkiwali tu razem aż do śmierci jej męża w 1911 r.
Dawni mieszkańcy Pałacyku Briggsów. Rodziny Briggsów, Whiteheadów.
Mury pałacyku były też świadkami zamachu terrorystycznego jaki został przeprowadzony w dniu 14 października 1905 r., którego celem był właściciel fabryki przędzalniczej John Briggs. Ten pierwszy (i daj Boże ostatni) akt terroryzmu w Markach został przeprowadzony przez działaczy skrajnie lewicowych i anarchistycznych ugrupowań. W wyniku zamachu zginęło trzech rosyjskich policjantów oraz poważne obrażenia od wybuchu rzuconej w oranżerii pałacyku bomby odniósł ogrodnik [4].
Ostatnim właścicielem rezydencji był zmarły bezpotomnie w 1925 r. Alfred Brigggs. Wówczas to właścicielami pałacyku została rodzina spowinowacona z Briggsami - Whiteheadowie. Obie te angielskie rodziny ta zapisały się bardzo chlubnie na kartach dziejów Marek przyczyniając się do rozwoju cywilizacyjnego i kulturowego naszej miejscowości.
Grób rodziny Briggsów w Warszawie
Napis na grobie rodziny Briggsów
W czasie wojny polsko-bolszewickiej w sierpniu 1920 r. w pałacyku stacjonowały sztaby wojskowe: 11 dywizji piechoty pod dowództwem płk. Bolesława Jaźwińskiego, 1 litewsko-białoruskiej dywizji piechoty płk. Jana Rządkowskiego oraz 10 dywizji Strzelców Kaniowskich - gen. Lucjana Żeligowskiego.
Tablica pamiątkowa na frontowej części Pałacyku Briggsów
Tablica pamiątkowa na frontowej części Pałacyku Briggsów
Po II wojnie światowej, której, ślady i piętno odbiło się przede wszystkim na elewacji pałacyku w wyniku przeprowadzonej nacjonalizacji budynek musieli opuścić jego właściciele - spadkobiercy i sukcesorzy po Briggsach - Whiteheadowie.
Pałacyk Briggsów ze zniszczoną elewacją w trakcie II wojny światowej
Po tych zmianach usytuowano w pałacyku jak już wspomniano Zasadniczą Szkołę Zawodową Kinooperatorów, która funkcjonowała od 1954 do 1979 r.
Tablica pamiątkowa na frontowej części Pałacyku Briggsów
Tak więc dawna rezydencja Briggsów i później Whiteheadów pełni od 1954 r., aż do dnia dzisiejszego funkcje placówki oświatowej, w której miały swoją siedzibę szkoły zawodowe o różnych profilach i specjalnościach, a także liceum zawodowe.
W dniu 16 grudnia 1982 r. na mocy decyzji Mazowieckiego Konserwatora Zabytków pałacyk Briggsów został wpisany na listę Krajowego Rejestru Zabytków pod nr 21208.
Od 1 września 1999 r. mieści się tu Zespół Szkół nr 1 im. Św. Jana Pawła II w skład tego zespołu wchodzi gimnazjum oraz liceum ogólnokształcące.
Prelekcje historyczne, które odbywają się w mareckich placówkach oświatowych finansowane są ze środków Urzędu Miasta Marki.
