15 marca 2012 13:44
Mowa jest jedną z ważniejszych umiejętności jaką posiadł człowiek. Jest ważnym narzędziem w nawiązywaniu kontaktów społecznych dając nieograniczoną możliwość wyrażania myśli i przekazywania emocji. Zaburzenia mowy powodują poznawcze i społeczne konsekwencje m.in. w postaci izolacji społecznej, nieśmiałości, niepowodzeń w życiu zawodowym i prywatnym.
Mowa ma bardzo szczególne znaczenie także w życiu dziecka. Wpływa ona na całokształt jego rozwoju. Nieprawidłowa mowa może powodować unikanie kontaktów z innymi dziećmi, nieśmiałość, kłopoty w nauce czytania i pisania a w konsekwencji niepowodzenia szkolne.
Problem wady wymowy dotyka większości dzieci w wieku przedszkolnym. Z roku na rok wzrasta ilość dzieci wymagających opieki logopedycznej.
[gallery]
Przyczyn jest wiele a m.in.:
- obniżona sprawność narządów artykulacyjnych;
- nieprawidłowe nawyki połykania (tzw. przewlekłe połykanie typu niemowlęcego) i wszelkie inne funkcjonalne nieprawidłowości w obrębie jamy ustnej;
- wady zgryzu i anomalie zębowe;
- nieprawidłowa budowa aparatu artykulacyjnego (np. skrócone wędzidełko językowe);
- przerost trzeciego migdałka, który powoduje np. nosowanie lub wymowę między-zębową;
- dysfunkcje słuchu fonematycznego;
- nieprawidłowa mowa w środowisku dziecka - rodzic z wadą wymowy lub spieszczanie mowy kierowanej do dziecka ( tzw. język nianiek);
- uszkodzenia układu nerwowego;
- czynniki okołoporodowe (nieprawidłowe ułożenie podczas porodu, poród przedłużający się, niedotlenienie);
- zaniedbania zdrowotne matki w ciąży (niedożywienie, używki);
- niewłaściwa atmosfera rodzinna;
- zaniedbania środowiskowe;
- wady słuchu.
Rodzice często nie dostrzegają wad wymowy swojego dziecka. Przebywając z nim codziennie przyzwyczajają się do jego sposobu artykulacji i z taką wymową są już osłuchani. Rozumieją wypowiedzi dziecka a dla wielu z nich jest to wyznacznik normy. Często dopiero nauczyciel w przedszkolu lub logopeda jako pierwsi zwracają uwagę na takie nieprawidłowości.
W przedszkolach takie badanie odbywa się na początku każdego roku szkolnego i nazywane jest tzw. przesiewowym badaniem logopedycznym. W trakcie badań logopeda wyłania dzieci, u których konieczne jest rozpoczęcie terapii logopedycznej. Podczas takiego badania specjalista ocenia budowę i sprawność narządów artykulacyjnych oraz rozumienie i nadawanie mowy. Dla każdej głoski mamy tzw. normy wiekowe - a więc czas kiedy dana głoska powinna się już w wymowie dziecka pojawić. Jeśli danej głoski nie ma lub realizowana jest nieprawidłowo, mówimy wtedy o wadzie wymowy. Oczywiście bierzemy tutaj pod uwagę odchylenia w czasie i indywidualne tempo rozwoju każdego dziecka.
Takie działanie pozwala na szybkie wybranie tych dzieci, które wymagają natychmiastowego wsparcia logopedycznego. Często na tym etapie konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych konsultacji. Wtedy logopeda zaleca wizytę u innych specjalistów np. u laryngologa, ortodonty, foniatry czy neurologa. Czasami konieczne jest także badane słuchu. Wszystko po to, aby mieć pełen obraz przyczyn wady wymowy jaka dotknęła dziecko. Dla logopedy jest to warunek niezbędny do zaplanowania efektywnej terapii.
Jak wspomagać mowę dziecka w wieku przedszkolnym czyli gimnastyka buzi i języka:
I. Ćwiczenia oddechowe:
- Dmuchanie baniek mydlanych
- Zabawa ze świeczką - dmuchanie na płomień świeczki- raz mocno tak, by ją zgasić, raz powoli i delikatnie tak, aby płomień jedynie się kołysał
- Wdech przez nos i wydech przez usta. W pozycji leżącej kładziemy dziecku na brzuchu- w okolicy przepony- jakaś zabawkę. Chodzi o to , by dziecko widziało
swoje ruchy przeponowe podczas wdechu i wydechu, kiedy to zabawka będzie podnosić się i opadać
- Unoszenie rąk w górę w czasie wdechu i wolne, spokojne opuszczanie ich przy wydechu. Podczas wdechu unosimy się na palcach naszych stop, na wydechu
wracamy do normalnej pozycji
- Wykonanie trzech wydechów starając się wymawia głoskę s jak najciszej
- Dmuchanie na powieszony na nitce przedmiot- wdech i dosyć długi wydech
- Wymawianie na 1 wydechu ciągu samogłosek- najpierw po 1, potem po kilka, na końcu wszystkie
- Traf do bramki- dmuchanie na piłeczkę pingpongową - ma ona trafić do bramki przeciwnika
- Śpiewanie
- Przenoszenie skrawków papieru lub preparowanego ryżu czy płatków kukurydzanych za pomocą słomki. Podczas wdechu " łapie się" ( jakby się chciało przez słomkę
napić soczku) wybrany przedmiot tak, aby go przenieść. Podczas wydechu dany przedmiot jest opuszczany
- Dziecko naśladuje wiatr- dmucha z różnym nasileniem- jeśli wiatr jest mały to dmucha delikatnie, jeśli jest duży- dmucha mocno
II. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych:
Ćwiczenia usprawniające język:
- Głaskanie podniebienia czubkiem języka ( usta szeroko otwarte)
- Zlizywanie z podniebienia masy czekoladowej/miodu/dżemu
- Oblizywanie górnej i dolnej wargi
- Kląskanie
- Ruchy koliste języka w prawo i w lewo wewnątrz jamy ustnej
- Oblizywanie i odliczanie zębów
- Udawanie ssanie cukierka
- Wymawianie ttttttt - najpierw wolno, potem coraz szybciej ( szeroko otwarte usta podczas całego ćwiczenia)
- Wymawianie szybko głoski llll, a następnie łączenie jej ze wszystkimi samogłoskami- la, lo, le, lu, li, ly, ala, olo, ele, ulu, ili, yly, al., ol, el, il, yl itp
- Mlaskanie czubkiem języka
- Dotykanie czubkiem języka raz do jednego kącika ust, raz do drugiego- najpierw wolno, potem szybko
- Wysuwanie języka jak najdalej raz w kierunku brody raz do nosa ( zabawa : język hop do nosa, język hop do brody)
Ćwiczenia usprawniające wargi:
- Posyłanie całusów( usta złożone w dzióbek)
- Parskanie
- Za pomocą warg zbieramy ze spodeczka płatki czekoladowe
- Utrzymywanie między wargami ołówka
- Ruch- uśmiech z widocznymi zębami, okienko ( zęby zwarte, ale widoczne)
- Nakładanie warg na siebie nawzajem
Wszystkie dzieci uczęszczające do przedszkola, w tym również dzieci z mową prawidłową oraz dzieci młodsze (1,5 -3 l) objęte są profilaktycznymi zajęciami grupowymi. Zajęcia te mają na celu zapobieżenie powstawaniu wad wymowy. W przypadku dzieci małych pomagają także w przygotowaniu narządów artykulacyjnych dziecka do prawidłowego wypowiadania wszystkich głosek. Realizacja każdej z głosek naszego języka wymaga innego układu artykulacyjnego i pracy innej grupy mięśni. Dlatego tak ważne jest, aby te mięśnie systematycznie ćwiczyć. W ten sposób zapobiegamy także utrwaleniu się wady wymowy, która już ewentualnie istnieje.
Mam nadzieję, że ćwiczenia, które Państwu zaprezentowaliśmy będą wspaniałą zabawą i mile spędzonym czasem z dzieckiem.
mgr Agnieszka Żytkiewicz
Logopeda
Niepubliczne Przedszkole nr 4
Chatka Puchatka
Ul.Cicha 16 A
http://chatka-puchatka.com.pl/
