Niezwykła szkoła - pomnik

Antoni Widomski ProMemoria

 10 maja 2017    10:33

Nasza szkoła w Pustelniku, przy ulicy Pomnikowej, jest jedyna i niepowtarzalna, dlatego śmiało można powiedzieć, że jest niezwykła. Budynek szkoły stoi także w niezwykłym miejscu.


To właśnie tu, w Pustelniku stały baterie polskie. Broniły rozpaczliwie dostępu do Warszawy. Od baterii bolszewickich dzieliło je kilkanaście kilometrów. Gdyby tego pasa nie udało si e obronić, wojska bolszewickie wdarłyby się do naszej stolicy.
W tym miejscu grono mieszkańców Pustelnika postanowiło wznieść pomnik zwycięstwa 1920 roku.


Szkoła jako pomnik zwycięstwa

Po licznych naradach i spotkaniach zrezygnowano z pomysłu budowy pomnika. Postanowiono wznieść w Pustelniku, jako pomnik zwycięstwa, wzorową szkołę powszechną 7 klasową. Szkoła - pomnik miała stać się symbolem podwójnego zwycięstwa, zarówno nad wrogiem zewnętrznym - bolszewikiem, jak i wrogiem wewnętrznym - ciemnotą.
W samym Pustelniku, znajdującym się ówcześnie na terenie gminy Brudno, zamieszkiwało w tym okresie 278 dzieci. Natomiast w rejonie Pustelnika, według projektu sieci szkół powszechnych z roku 1919 zamieszkiwało 504 dzieci. Ponieważ liczba dzieci w obwodzie szkolnym przekraczał 300 osób, przepisy zezwalały na organizację pełnej 7-klasowej szkoły.


Komitet budowy szkoły

W październiku 1923 roku mieszkańcy Pustelnika powołali Komitet Budowy Szkoły. Bracia Jerzy i Czesław Odrowąż-Pieniążek ofiarowali plac pod budowę szkoły. W styczniu 1924 roku starosta warszawski Stanisław Okulicz podpisał "akt przyjęcia na rzecz sejmiku warszawskiego darowizny placu dwumorgowego pod budowę szkoły 7-klasowej w koloni Kmitówek (gmina Brudno)". Towarzystwo Akcyjne Pustelnik ofiarowało 100 000 sztuk cegieł.


Warszawski Komitet budowy Szkoły w Pustelniku

W tym samym roku akcji budowy szkoły nadano szerszy charakter. Po uzyskaniu poparcia pełniącego obowiązki wojewody warszawskiego Ignacego Manteuffla oraz starosty warszawskiego Stanisława Okulicza, zwołano pierwsze zebranie organizacyjne w gabinecie starosty. Powstał Warszawski Komitet Budowy Szkoły w Pustelniku natomiast dotychczasowy Komitet z siedzibą w Pustelniku został filią komitetu warszawskiego.
Postanowiono, że Komitet ten nosić będzie nazwę "Komitet budowy pomnika zwycięstwa 1920 roku - szkoły imienia św. Jacka Odrowąża w Pustelniku."



Już kilka dni po powstaniu Komitet otrzymał od Wacława Pańskiego, przewodniczącego Koła planistów ogrodów, deklarację bezinteresownego opracowania projektu wzorowego ogrodu szkolnego z działem dydaktycznym. Koło planistów ogrodowych zadeklarowało także pomoc przy prowadzeniu robót.

W marcu 1924 roku Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia publicznego, prof. Bolesław Miklaszewski objął protektoratem akcję budowy szkoły.

Odezwa do mieszkańców Warszawy

Dwa tygodnie później Komitet wydał poruszającą odezwę do mieszkańców Warszawy:

"Warszawo! Tam, gdzie w roku 1920, najbliżej serca Twego po przerwaniu frontu radzymińskiego, doszedł wróg i został pokonany ma stanąć pomnik zwycięstwa. Nie martwy obelisk, lecz wieczny żywy pomnik - polska szkoła powszechna 7 klasowa. Pomnik zwycięstwa ducha polskiego, którego żadna burza, ani wróg, ani żadna walka partyjna niezdolna będzie zniszczyć.

Warszawo! Ty serce Polski, uczcij swe dzieci orlęta i młodzież bohaterską oraz żołnierzy polskich, którzy z pieśnią na ustach, z najwyższem bohaterstwem polegli lub krew przelali na szerokich równinach Rzeczypospolitej, broniąc Ciebie - Polsko! Dorzuć choć drobną cegiełkę dla tego pomnika Zwycięstwa Polski w r. 1920".

Apel i odezwa Komitetu została następnie szeroko rozpowszechniona. Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego rozesłało apel Komitetu w dniu 30 lipca 1925 roku. Dary popłynęły z całej Polski.


Naszyjnik Zwycięstwa


Z inicjatywy wiceprezesa Komitetu, Jerzego Odrowąż-Pieniążka powstał projekt utworzenia narodowego historycznego klejnotu, naszyjnika z pereł - "Naszyjnika Zwycięstwa". Jak wynika z notatki prasowej, akcja spotkała się z ogromnym entuzjazmem wielu znanych właścicielek naszyjników z pereł. Zostało już zadeklarowanych 11 pereł. Dar jednej perły z naszyjnika nie umniejszał wiele jego wartości.


Poświęcenie kamienia węgielnego 24-09-1925 rok



W dniu 24 września 1925 roku o 4 po południu odbyła się uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego pod szkołę, budowaną według planów inżyniera Holewińskiego.

Zaprojektowano gmach okazały, piętrowy, o 10 oknach frontu, z pomieszczeniem dla 7 klas szkoły powszechnej, z olbrzymia salą gimnastyczną, kancelarią, mieszkaniami kierownika i nauczyciela.

Na uroczystość przybyli przedstawiciele ministerstwa oświaty, wojewoda, starosta i przedstawiciele administracji oświatowej.

Koszty uroczystości poświęcenia kamienia węgielnego wraz z przyjęciem gości całkowicie pokryło Towarzystwo zakładów ceramicznych "Pustelnik".

Apel i odezwa Komitetu przyniosły skutek. Dary popłynęły z całej Polski. Do akcji zbiórki funduszy włączyły się instytucje oświatowe i szkoły powszechne. W lipcu 1925 roku apel Komitetu rozesłany poprzez Kuratoria okręgów szkolnych dotarł do inspektorów szkolnych.



Z okręgu szkolnego w Radomiu dotarły 253 listy składkowe.

Kurator Okręgu Szkolnego Warszawskiego, G. Zawadzki w piśmie z dnia 12 maja 1927 roku w sprawie list ofiar na budowę Szkoły-Pomnika w Pustelniku, skierowanym do Inspektora Szkolnego w Radomiu stwierdził:

"Rzucona w r. 1924 myśl wzniesienia w Pustelniku pod Warszawą szkoły na pamiątkę odparcia wroga z pod murów stolicy - zbliża się do realizacji. Budynek stanął już pod dachem, podejmuje się roboty około jego wykończenia i urządzenia, a nawet cztery klasy znalazły w nim już częściowe, prowizoryczne pomieszczenie."



Jak wynika z dalszej treści pisma zwrócono z okręgu szkolnego w Radomiu 253 listy składkowe. Świadczy to o żywym oddźwięku i zrozumieniu apelu Komitetu Budowy Szkoły-Pomnika Zwycięstwa 1920 roku.

W kwietniu 1929 roku Kurjer Warszawski informował: "[...] na ukończeniu jest gmach 7-klasowej szkoły w Pustelniku, wznoszony jako "Pomnik zwycięstwa r. 1920": piękny to pomysł szkoły-pomnika, obok przypomnienia potomnym zwycięstwa nad najeźdźcami będzie to pomnik zwycięstwa światła nad ciemnotą".

Budynek szkolny został całkowicie wykończony przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego 1 września 1929 roku.

Dziś, 10 maja 2017 roku, szkoła obchodzi swe doroczne "Święto szkoły".

Antoni Widomski
Pro-Memoria

Galeria

zdjecie: 99904
fot. 1
fot. 2
fot. 3
fot. 4
fot. 5
fot. 6
zdjecie

Antoni Widomski

Współpracuje z portalem od 2004 roku

www.historia.marki.pl

Komentarze:

Zastrzeżenie

Opinie publikowane na łamach Portalu Społeczności Marek są prywatnymi opiniami piszących — redakcja Portalu nie ponosi za nie żadnej odpowiedzialności.
Osoby publikujące w artykułach lub zamieszczające w komentarzach wypowiedzi naruszające prawo mogą ponieść z tego tytułu odpowiedzialność karną lub cywilną.

ACTIVENET - strony www, sklepy internetowe - Marki, Warszawa

skocz do góry